واکاوی نقش زنان در توسعه اجتماعی/ راهکارهای توانمندسازی بانوان در جامعه چیست؟

توجه به نقش زنان در توسعه اجتماعی و واکاوی و الزامات مقتضی برای توانمندسازی این قشر که قریب به نیمی از جمعیت کشور را در بر می گیرند، ضرورتی است که باید به نحو دقیق تری مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.

واکاوی نقش زنان در توسعه اجتماعی/ راهکارهای توانمندسازی بانوان در جامعه چیست؟به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، توسعه یکی از جدی ترین اولویت های فردی، گروهی، حاکمیتی به شمار می رود و در یک کلام باید گفت، رشد و شکوفایی، از اهدافی است که در دو سطح خرد و کلان مورد توجه متولیان، بازیگران و نقش آفرینان این عرصه قرار دارد.

بدون تردید، حصول اهداف، آرمان ها و پیگیری راهکارهای مقتضی برای دستیابی به آن چه که تحت عنوان توسعه از آن یافت می شود، از دستورکارهایی است که هر فرد یا گروهی به نحوی پیگیر آن بوده، زیرا میل به پیشرفت در ذات انسان نهادینه شده است.

جامعه توسعه یافته، پویا و بالنده است، انگیزه پیشرفت در چنین جامعه ای باعث می شود، ضرب آهنگ توسعه با سرعت و شتاب هر چه بیشتری طی طریق کند و قطعا جاماندن از این قافله با هزینه های سنگین و هنگفتی همراه خواهد بود.

کیومرث شرافتی، جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به میل و رغبت انسان برای پیشرفت گفت: به واقع، تلاش برای بهتر بودن و بهتر شدن میلی غریزی است که تمامی انسان ها به انحای مختلف از آن برخوردارند.

وی افزود:هر فرد،گروه یا جمعیتی بر اساس آرمان ها،اهداف و مطالباتی که در صدد دستیابی به آن است،مسیری را برای حصول توسعه می پیماید و طبیعتا در چنین صحنه رقابتی،هر آنچه برنامه ریزی ها دقیق و مدون تر باشد و الزامات و ضروریات نائل شدن به اهداف پیش بینی شده بصورت کامل تری تامین شود،سیر تکاملیِ پیشرفت،رونق و شکوفایی نیز تسریع خواهد شد.

جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی معتقد است:در این عرصه،نقش انسان به عنوان بازیگر و بازیگردان اصلی تغییر و تحولات،بسزا،پر رنگ و تعیین کننده است و اساسا توسعه برای انسان و به واسطه انسان انجام می پذیرد.

با قائل بودن به چنین نظریه ای،هر آنچه فضا و بستر نقش آفرینی انسان به عنوان اصلی ترین اندوخته و ثروت هر جامعه ای به نحوی شایسته تر فراهم شود،به همان میزان روند حصول توفیقات سازنده تر تسهیل خواهد شد.

به واقع،در چنین بستر و عرصه ای،انسان با بهره گیری از دو قوه تعقل و اقدام عملیاتی،مسیر پیشرفت را می پیماید و در چنین ساز وکاری،رنگ،نژاد،جنسیت،ملیت و…محلی از اعراب ندارد و هر کس که به نحو مطلوب تری انرژی ها و توانمندی های بالقوه خویش را بصورت فردی یا گروهی به حالت بالفعل در آورد،به موفقیت هر چه بیشتری در حوزه توسعه دست خواهد یافت.

در چنین فرآیندی،مرد و زن،دختر و پسر در کنار و هم راستای یکدیگر،ایفای نقش می کنند و با تکمیل و مهیا ساختن ضروریات و الزامات لازم،بستر توسعه را هموار می سازند.

در این میان،لزوم مشارکت زنان در توسعه ، ابتکار و نظریه جدیدی نیست و دیرزمانی است که استفاده و بهره گیری از تمامی نیروها برای حصول اهداف از پیش تعیین شده به عنوان یک اصل بدیهی پذیرفته شده است.

اگرچه در برخی جوامع،آنچنان که باید به این ضرورت و اصلِ خطیر قائل نیستند که در حال حاضر نیز مصادیقی از آن در برخی جوامع یافت می شود که به نوعی به زن،نگاه ابزاری دارند و یا اینکه نقش آفرینی آن را بر نمی تابند.

در جامعه ایرانی نیز،پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران،زن به عنوان یکی از عناصر اصلی در فرآیند حصول توسعه مطرح شد که از همان ابتدا در تحولات انقلاب۵۷ نیز کارآمدی خود را به اثبات رساند.

البته این توانمندی از دیر باز بصورت بالقوه وجود داشت،اما شرایط حاکم بر جامعه در مقاطعی،نقش آفرینی طیف مذکور را(در مقاطع پیش از انقلاب) با موانع و چالش هایی مواجه می ساخت که در مقام عمل،کارکرد و ایفای نقش این طیف،تحت الشعاع برخی نگاه ها و شیوه های مدیریتی خاص قرار می گرفت.

موسی صدیقی،جامعه شناس و پژوهشگر حوزه اجتماعی درگفت وگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان در تشریح نقش زن در توسعه اجتماعی،عنوان کرد:با یک بررسی اجمالی به این واقعیت پی می بریم که قریب به نیمی از جمعیت کشور را زنان تشکیل می دهند.

وی افزود:امروزه نیروی انسانی،اصلی ترین ثروت هر کشور و جامعه ای محسوب می شود و طبیعتا با در نظر گرفتن این واقعیت و اصل پذیرفته شده،قریب به نیمی از ثروت جوامع و دُوَل و کشورها،وامدار و متاثر از جمعیت زنان است.

صدیقی عنوان کرد:نقش تربیتی زنان در جامعه ایرانی و فرهنگ و مکتب اسلام،از مولفه هایی است که به طرق مختلف به بحث و بررسی گذاشته شده و در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران نیز توجه ویژه ای به این موضوع لحاظ شده است.

جامعه شناس و پژوهشگر حوزه اجتماعی گفت:علیرغم تلاش هایی که برای تسهیل نقش آفرینی زنان،عملیاتی شده لذا همچنان با نقطه مطلوب فاصله داریم که نائل شدن به شرایط مطلوب تر،مستلزم فراهم ساختن ضروریاتی است که بخش قابل توجهی از آن،متاثر از مسائل و باورهای فرهنگی می باشد.

وی افزود:با نگاهی به تحولات تاریخی جوامع در حال توسعه،پی می بریم که یکی از عوامل موثر در کندی نقش آفرینی زنان،ناشی از تحرکات و طراحی هایی است که به واسطه دست اندازی های استعمارگران ایجاد می شده و به واقع،بخشی از انرژی و سرمایه گذاری جریان های معاند و چپاول گر،به انحراف کشیدن کارکرد اصلی زنان در جوامع معطوف می شود که نگاه ابزاری به زن و تبلیغات گسترده برای تنزل جایگاه این طیف در ظاهر و پوشش حمایت و پشتیبانی از زنان،از مصادیق آن به شمار می رود که متاسفانه همچنان این روند ادامه دارد و هجمه تبلیغاتی دشمن از طریق ابزارهای رسانه ای برای تضعیف کارکرد موثر زنان از نمونه های آن به شمار می رود.

جامعه شناس و پژوهشگر حوزه اجتماعی عنوان کرد:طبیعتا تضعیف کارآمدی زنان در هر جامعه ای،به معنای فلج کردن نیمی از استعدادهای جمعیتی آن خواهد بود که به تبع در چنین شرایطی،مولفه توسعه با موانع و هزینه های جدی مواجه خواهد شد.

وی افزود:نقش زنان در ابعاد گوناگون توسعه و بالاخص توسعه اجتماعی نه تنها غیر قابل انکار،بلکه ضرورتی اجتناب ناپذیر است که در صورت فقدان یا خلاء آن،قطع به یقین،روند توسعه با آسیب ها و تهدیداتی جدی همراه می شود.

صدیقی گفت:برخی،جایگاه و کارکرد و کارآمدی زنان را تنها به نقش آفرینی آنها در عرصه برون خانوادگی و محیط خارج از منزل خلاصه می کنند که به واقع این نظریه،برداشتی ناصحیح از توانمندی های بالقوه و ذاتی زنان است.

وی افزود:دین و مکتب اسلام،منعی را برای نقش آفرینی زنان در عرصه های گوناگون اجتماعی لحاظ یا مطرح نساخته و در صورت قائل بودن به ملاحظات والزامات این نقش آفرینی،مانعی برای کارکرد برون خانوادگی زنان مطرح نیست.

جامعه شناس و پژوهشگر حوزه اجتماعی عنوان کرد:اما آنچه که در این میان به عنوان اولویت ویژه و اساسی از نقش آفرینی مذکور مطرح می شود به انجام وظایف زنانه در محیط خانه و منزل باز می گردد که بخش قابل توجهی از آن به مسائل تربیتی فرزندان معطوف می شود.

وی افزود:تربیت صحیح،به معنای ساختن عناصری فعال،پویا و کارآمد است که آینده جامعه را تضمین می کنند و قطعا با چنین اوصافی،نقش زنان در خانه،یکی از اساسی ترین مولفه ها در حصول توسعه اجتماعی و فرهنگی به شمار می رود زیرا اساسا زنان یا بانوان پرورش دهنده نسلی به شمار می روند که تمامی تحولات،فراز و نشیب ها و فعل و انفعالات میمون و سازنده جامعه به واسطه آنها و ساز و کار تربیتی که به کار گرفته می شود رقم می خورد.

صدیقی گفت:به واقع،توسعه نیازمند انسان توسعه یافته است و انسان توسعه یافته از نهاد خانواده سر بر می آورد و در چنین عرصه ای،نقش تربیتی زنان،عنصری تعیین کننده به شمار می رود.

*راهکارهای موثر در تسریع توانمند سازی زنان

شهره مهرآبادی،محقق و پژوهشگر حوزه زنان،در گفت و گو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان در تشریح راهکارهای موثر در توانمند سازی زنان گفت:یکی از اصلی ترین،پیش نیازهای این امر،آشنایی زنان به حق و حقوق و توانمندی های خویش است،زیرا طبیعتا تا زمانی که در خصوص موضوعی،باور و اعتقاد قلبی حاصل نشود،تحقق توفیقات موثر در آن با دشواری ها و پیچیدگی های جدی همراه خواهد بود.

وی افزود:علیرغم تقویت نقش آفرینی زنان در حوزه سیاسی،اقتصادی و بخصوص اجتماعی،لذا کم نیستند زنان و بانوانی که به توانایی ها و حقوق خویش آگاهی ندارند و یا به تعبیری آن را نپذیرفته اند.

مهر آبادی گفت:در مرحله بعد،آموزش و فرهنگ سازی صحیح از ضروریاتی است که باید بصورت جدی مورد توجه قرار گیرد که به نوعی هر آنچه موفقیت بیشتری در این عرصه حاصل شود به همان میزان باور و آگاهی به حق و حقوق و توانمندی های زنان نیز تقویت خواهد شد.

وی افزود:نکته حائز اهمیت دیگر به افزایش ظرفیت ها برای نقش آفرینی زنان در سطوح مدیریتی معطوف می شود که انصافا در طول قریب به چهار دهه اخیر گام های ارزنده ای در این خصوص برداشته شده و در حال حاضر نیز با نگاهی به پست های مدیریتی،با چهره ها و عناصری روبرو می شویم که بر کرسی های مهم و تاثیرگذاری تکیه کرده اند که البته همچنان افزایش و تقویت هر چه بیشتر آن ضرورتی اجتناب ناپذیر به نظر می رسد.

مهر آبادی عنوان کرد:آموزش تخصص های لازم برای نقش آفرینی زنان در عرصه های گوناگون و البته فراگیری و آموختن شرح وظایف درون خانوادگی و نحوه ایفای نقش زنان در مناسبات خانه یا همان منزل(به عنوان یکی از نیروهای موثر تربیتی) از دیگر الزاماتی است که باید به نحوی عمیق و جدی تر به آن پرداخته شود.

وی در خاتمه یاد آور شد:با لحاظ کردن مولفه های فوق و فاصله گرفتن و پرهیز از نگاه های صرفا جنسیتی از سوی افراد،اقشار و گروه هایی که( بر خلاف سیاست های کلی نظام و شریعت اسلامی) به زن به عنوان یک عنصر و مولفه تاثیرگذار در تحولات اجتماعی نگاه نمی کنند از ضروریاتی است که رعایت آن،نقش بسزایی در توانمند سازی و به تبع،موفقیت هر چه بیشتر زنان ایفا خواهد کرد.